Ek Matla' per day
This was a series that I had posted on Facebook sometime back. For a whole year, everyday, the first she'r of a ghazal (matla') by famous poets was selected and translated. The entire collection is reproduced under the title Im Roz (lit. This day; also 'These times'). Click below for a sample:
Im Roz
Click here to download complete Im Roz (E-Book)
Yeh kahan ki dosti hai, ke bane hain dost naseh,
Koi chara-saz hota, koi gham-gusaar hota.
(Ghalib)
What sort of amity is this that friends have turned preacher?
Wish someone was a counsellor, someone a consoler.
Persian Kalaam:
Shaikh Sharf ud-Din Bu Ali Qalandar Panipati (1209-1324 CE)
،منم محو خیال او، نمی دانم کجا رفتم
شدم غرق وصال او، نمی دانم کجا رفتم۔
मनम महव-ए ख्याल-ए ऊ, नमी दानम कुजा रफ़्तम,
शुदम ग़र्क़-ए विसाल-ए ऊ, नमी दानम कुजा रफ़्तम.
manam mehv-e khayal-e ū, nami danam kuja raftam.
shudam gharq-e wisal-e ū, nami danam kuja raftam.
I am lost in thy thoughts, I know not where am I going,
I am drowned in thy union, I know not where am I going.
،غلام روئے او بودم، اسیر موئے او بودم
غبار کوئے او بودم، نمی دانم کجا رفتم۔
ग़ुलाम-ए रू-ए ऊ बूदम, असीर-ए मू-ए ऊ बूदम,
ग़ुबार-ए कू-ए ऊ बूदम, नमी दानम कुजा रफ़्तम.
ghulām-e rū-e ū būdam, asir-e mū-e ū būdam,
ghubār-e kū-e ū būdam, nami danam kuja raftam.
I am the slave of thy countenance; I am the prisoner of thy tresses,
I am the dust of thy street, I know not where am I going.
،بآں مہ آشنا گشتم، ز جان و دل فدا گشتم
فنا گشتم فنا گشتم، نمی دانم کجا رفتم۔
ब आं मह आशना गश्तम, ज़ जान-ओ-दिल फ़िदा गश्तम,
फ़ना गश्तम, फ़ना गश्तम, नमी दानम कुजा रफ़्तम.
ba ān māh āshnā gashtam, ze jān-o-dil fidā gashtam,
fanā gashtam fanā gashtam, nami danam kuja raftam.
I am so enamoured by that moon (faced), that I have sacrificed my heart and soul,
I have been destroyed, lo! I have been destroyed, I know not where am I going.
،شدم چون مبتلائے او، نہادم سر بپائے او
شدم محو لقائے او، نمی دانم کجا رفتم۔
शुदम चू मुब्तिला-ए ऊ, निहादम सर ब पा-ए ऊ,
शुदम महव-ए लक़ा-ए ऊ, नमी दानम कुजा रफ़्तम.
shudam chu mubtala-e ū, nehādam sar ba pay-e ū,
shudam mahv-e laqa-e ū, nami danam kuja raftam.
I am absorbed in thee, I have placed my head on thy feet,
I am engrossed gazing at thy face, I know not where am I going.
،قلندر بو علی ہستم، بنام دوست سرمستم
دل اندر عشق او بستم، نمی دانم کجا رفتم۔
क़लंदर बू अली हस्तम, ब-नाम-ए दूस्त सरमस्तम,
दिल अंदर इश्क़-ए ऊ हस्तम, नमी दानम कुजा रफ़्तम.
qalandar bu ali hastam, ba-nām-e dost sarmastam,
dil andar ishq-e-ū bastam, nami danam kuja raftam.
I am Bu Ali Qalandar, I am intoxicated by my beloved’s name,
Inside my heart resides thy love, I know not where I am going.
Listen to this kalam sung by Ustad Bahauddin Khan Qawwal
Hazrat Amir Khusro, [Abul Hasan Yamin ud-Din Khusro], (1253-1325 CE)
گفتم چہ روشن از قمر؟
گفتا کہ رخسارِ منست،
گفتم چہ شیرین از شکر؟
گفتا کہ گفتارِ منست۔
गुफ़्तम चे रौशन अज़ क़मर?
गुफ़्ता कि रुख्सार-ए मनस्त;
गुफ़्तम चे शीरीं अज़ शकर?
गुफ़्ता कि गुफ़्तार-ए मनस्त।
Guftam che raushan az qamar?
Gufta ke rukhsar-e man-ast;
Guftam che shirin az shakar?
Gufta ke guftar-e man-ast.
گفتم طریقِ عاشقی،
گفتا وفاداری بود،
گفتم مکن جور و جفا،
گفتا کہ این کارِ منست۔
गुफ़्तम तरीक़-ए आशिक़ी?
गुफ़्ता वफ़ादारी बुवद;
गुफ़्तम मकुन ज़ौर-ओ-जफ़ा,
गुफ़्ता कि ईं कार-ए मनस्त।
Guftam tariq-e aashiqi,
Gufta wafadari buwad;
Guftam makun zor-o-jafa,
Gufta ke in kar-e man-ast.
گفتم چہ مرگِ ناگہاں؟
گفتا کہ دردِ ہجرِ من،
گفتم علاجِ زندگی،
گفتا کہ دیدارِ منست۔
गुफ़्तम चे मर्ग-ए नागहाँ?
गुफ़्ता कि दर्द-ए हिज़्र-ए मन;
गुफ़्तम इलाज-ए ज़िंदगी?
गुफ़्ता कि दीदार-ए मनस्त।
Guftam che marg-e na-gahan?
Gufta ke dard-e hijr-e man;
Guftam ilaj-e zindagi,
Guftam ke didar-e man-ast.
گفتم چہ حوری یا پری؟
گفتا کہ من شاہِ بتاں،
گفتم کہ خسرو ناتواں،
گفتا پرستارِ منست۔
गुफ़्तम चे हूरी या परी?
गुफ़्ता कि मन शाह-ए बुतां;
गुफ़्तम कि खुसरो नातवाँ?
गुफ़्ता परस्तार-ए मनस्त।
Guftam che hoori ya pari?
Gufta ke man shah-e butan;
Guftam ke Khusrau natawan,
Gufta parastar-e man-ast.
Translation (in Verse):
Poochha mah se raushan kya?
Bola mera rukhsar hai,
Poochha shakar se meetha kya?
Bola meri guftar hai.
Poochha tariq-e zindagi,
Bola wafadari meri,
Maine kaha na zulm kar,
Bola ye mera kar hai.
Poochha achanak maut kya?
Bola mujhse bichhadna aapka,
Poochha ilaj-e zindagi,
Bola mera didar hai.
Poochha ho hoori ya pari?
Bola mein sabka shah hun,
'Khusro' kaha hai natawan,
Bola mera parastar hai.
पूछा माह से रौशन क्या?
बोला मेरा रुख़सार है,
पुछा शक्कर से मीठा क्या?
बोला मेरी गुफ़्तार है.
पूछा तरीक़-ए ज़िंदगी,
बोला वफ़ादारी मेरी,
मैंने कहा ना ज़ुल्म कर,
बोला ये मेरा कार है.
पूछा अचानक मौत क्या?
बोला मुझसे बिछड़ना आपका,
पूछा इलाज-ए ज़िन्दगी,
बोला मेरा दीदार है.
पुछा हो हूरी या परी?
बोला मैं सबका शाह हूँ,
'ख़ुसरो' कहा है नतवां,
बोला मेरा परस्तार है.
Listen to this qalam sung by Ustad Bahauddin Khan Qawwal
Hazrat Amir Khusro, [Abul Hasan Yamin ud-Din Khusro], (1253-1325 CE)
Dedicated by Hazrat Amir Khusro to his Peer-o-Murshid, Hazrat Nizamuddin Aulia
عیدگاہ ما گریباں کو تو
انبسات عید ددن رو تو
صد ہزاراں عید قربانت کنم
ای حلال ما خم ابرو تو
Eidgah-e ma ghariban, ku-e tu,
Inbisat-e Eid, didan ru-e tu,
Sad hazaran Eid qurbanat kunam,
Ai Hilal-e ma, kham-e abru-e tu.
ईदगाह-ए मा ग़रीबांं, कू-ए तू,
इंबिसात-ए ईद, दीदन रु-ए तू,
सद हज़ारां ईद कुर्बानत कुनम,
ऐ हिलाल-ए मा, ख़म-ए अब्रू-ए तू.
Eidgah of we the poor, is thy lane,
Dedication of Eid, is view of thy face,
I dedicate hundreds of thousands of Eids on thee,
Oh my crescent, the bent of thy brow.
Shaikh Sa'di [Abu Muhammad Muflis ud-Din bin Abdullah Shirazi], (1210-91 CE)
،وگرم حیات بخشی، وگرم ہلاک خواھی
،سر بندگی بہ خدمت، بنم کہ پادشاھی،
،نشود نصیب دشمن، کہ شود ہلاک تیغت،
سر دوستان سلامت، کہ تو خنجر آزمائ۔
वगरम हयात बख्शी, वगरम हलाक ख़्वाही,
सर-ए बंदगी ब-ख़िदमत, बन-अम कि पादशाही,
न शवद नसीब-ए दुश्मन, कि शवद हलाक-ए तेग़त,
सर-ए दोस्तां सलामत, कि तू ख़ंजर आज़माई।
Wagaram hayat bakshi, wagaram halak khwahi,
Sar-e bandagi ba-khidmat, banam ke padshahi,
Na shawad nasib-e dushman, ke shawad halak-e teghat,
Sar-e dostan salamat, ke tu khanjar aazmayi.
Spare my life, if you wish, or slay me, if you so desire,
My head is bowed before you, as thou art my king,
The enemies lack the fortune, to get slayed by thy sword,
The heads of thy devotees are intact, you may test your dagger.
Shaikh Sa'di [Abu Muhammad Muflis ud-Din bin Abdullah Shirazi], (1210-91 CE)
ہر کہ آمد عمارتِ نوساخت
رفت و منزل بدیگری پرداخت
وآن دیگر پخت ہمچنان ہوسی
وین عمارت بسر نبرد کسی
Har ke amad imart-e nau sakht,
Raft wa manzil ba-digari pardakht,
Wa An digar pukht hamchunan,
Wa In imarat basar na-burd kasi
Everyone who comes erects a new building
[Before completing it] he departs and leaves the tenement for others
And that person indeed has new schemes as per his desire
And so the building is never finished.
Hafiz Shirazi [Khwaja Shams ud-Din Muhammad] (1320-89 CE)
،بہ ہر سُو جلوہ ِ دلدار دیدم
بہ ہر چیزِ جمال ِ یار دیدم
ब हर सू जल्वा-ए दिलदार दीदम,
ब हर चीज़-ए जमाल-ए यार दीदम.
Ba har su jalwa-e dildar didam,
Ba har cheez-e jamal-e yar didam.
I see splendour of my beloved everywhere,
I see beauty of my beloved in everything.
،نہ دیدم ہیچ شہ را خالی از وے
پُر از وے کوچا و بازار دیدم
ना दीदम हेच शय रा खाली अज़ वै,
पुर अज़ वै कूचा-ओ-बाज़ार दीदम.
Na didum hech shey ra khali az waye,
Pur az waye kucha-e bazaar didam.
I don't see anything without His entity,
I see every street and market filled with Thy glimpse.
،جو خود را بینگرم دیدم ہمو نست
جمال ِ خود جمالِ یار دیدم
जो ख़ुद रा बीन-गरम दीदम हमू नस्त,
जमाल-ए ख़ुद जमाल-ए यार दीदम.
Jo khud ra bin-garam didam hamu nast,
Jamal-e khud jamal-e yar didam.
When I look at myself I don't see any existence of me,
I see the splendor of my love in myself.
،نمازِ زاہداں محراب و منبر
نمازِ عاشقاں بر دار دیدم
नमाज़-ए ज़ाहिदां मिहराब-ओ-मिंबर,
नमाज़-ए आशिक़ां बर दार दीदम.
Namaz-e zahidan mehrab-o-mimbar,
Namaz-e-ashiqan bar dar didam.
The abstinents pray at alcove and pulpit,
The lovers pray at the gallows.
،جو یک ذرہ رسید از غیب حافظ
ہمہ عقل و خرد بے کار دیدم
जो यक ज़र्रा रसीद अज़ ग़ैब ‘हाफ़िज़’,
हमा अक़्ल-ओ-ख़िरद बेकार दीदम.
Jo yak zaraa rasid az ghaib 'Hafiz',
Hama aqal-o-khirad bekar didam.
Seeing even a speck rise up to the sky, O 'Hafiz',
My entire wisdom and intelligence appears useless.
Maulana Jalal ud-Din Rumi (1207-73 CE)
نه من بيهوده گرد کوچه و بازار می گردم
مذاق عاشقی دارم پی ديدار ميگردم
न मन बेहूदा गिर्दे कूचा-ओ-बाज़ार मी-गर्दम,
मज़ाक़-ए आशिकी दारम, पये दीदार मी-गर्दम.
Na man behuda girde, kocha-o-bazaar migardam,
Mazaq-e-ashiqi daram, paye didar migardam.
I am not roaming aimlessly, around streets and bazaars,
I have a flair of love, I am roaming for a glimpse (of my beloved).
خدايا رحم کن بر من پريشان وار می گردم
خطا کارم گناهکارم به حال زار می گردم
ख़ुदाया रहम कुन बर मन, परीशांं-वार मी-गर्दम,
ख़ता-कारम, गुनहगारम, ब-हाल-ए ज़ार मी-गर्दम.
Khudaya rahm kun bar man, parishan war migardam,
Khata karam gunahgaram, ba hal-e zaar migardam.
God have mercy on me, I am walking around troubled,
I am a wrong-doer, a sinner, and in a pitiable state am I wondering.
شراب شوق می نوشم به گرد يار می گردم
سخن مستانه می گويم ولی هوشيار می گردم
शराब-ए शौक़ मी-नोशम, ब-गिर्दे यार मी-गर्दम,
सुख़न मस्ताना मी-गोयम, वले होशियार मी-गर्दम.
Sharab-e shauq minosham, ba gird-e yaar migardam,
Sukhan mastana migoyam, walay hoshyar migardam.
I have drunk the wine of desire, and am strolling around beloved,
I may talk like a drunkard, though I am quite knowledgeable.
گهے خندم گهے گريم گهے افتم گهی خيزم
مسيحا در دلم پيدا و من بيمار می گردم
गहे खंदम, गहे गिरियम, गहे उफ़्तम, गहे ख़ीज़म,
मसीहा दर दिलम पैदा, व मन बीमार मी-गर्दम.
Gahe khandam, gahe giryam, gahe uftam, gahe khizam,
Masiha dar dilam paida, wa man bimar migardam.
At times I laugh, sometimes I cry, at times I fall, sometimes I rise,
The messiah is in my heart, even though I wander sick.
بیا جانان عنایت کن تو مولانای رومی را
غلام شمس تبریزم قلندروار می گردم
बिया जानां! इनायत कुन, तु मौलाना-ए रूमी रा,
ग़ुलाम-ए शम्स तबरेज़ी, क़लंदर-वार मी-गर्दम.
Biya janan inayat kun, tu Maulana-e Rumi ra,
Ghulam-e Shams Tabrezam, qalandar war migardam.
O Beloved! Come, have mercy on your Maulana Rumi,
I am a slave of Shams Tabrizi, I wander like a mendicant.
Listen to this kalam sung by Ustad Nusrat Fateh Ali Khan Qawwal
Maulana Jalal ud-Din Rumi (1207-73 CE)
هر لحظه به شكلي آن بت عيار بر آمد
دل برد و نهان شد
هر دم به لباس دگر آن يار بر آمد
گه پير و جوان شد
हर लहज़ा ब-शक्ल-ए आं बुत-ए अय्यार बर आमद,
दिल बुर्द-ओ-निहांं शुद,
हर दम ब लिबास-ए दिगर आं यार बर आमद,
गह पीर-ओ-जवां शुद.
Har lehza ba-shakal-e aan but-e ayyar bar amad,
Dil burd-o-nihan shud;
Har dam ba Libas-e digar aan yaar bar amad,
Geh peer-o-jawan shud.
Every time she – that sly Beloved! - appeared in a different form,
She grabbed the heart, and hid from view;
Every time she appeared in a different garb,
Sometimes as young, sometimes as old.
گه نوح شد و کرد جهانی به دعا غرق
خود رفت به کشتی
گه گشت خلیل و به دل نار بر آمد
آتش گل از آن شد
गह नूह शुद ओ कर्द जहानी ब दुआ ग़र्क़,
ख़ुद रफ़्त ब-कश्ती,
गह गश्त ख़लील ओ ब-दिल-ए नार बर आमद,
आतिश गुल अज़ आं शुद.
یوسف شد و از مصر فرستاد قمیصی
روشنگر عالم
از دیده یعقوب چو انوار بر آمد
تا دیده عیان شد
यूसुफ़ शुद ओ अज़ मिस्र फ़रिस्ताद क़मीसी,
रौशन-गर आलम,
अज़ दीदा-ए याक़ूब चू अनवार बर आमद,
ता दीदा अयां शुद.
حقا که هم او بود کاندر ید بیضا
میکرد شبانی
در چوب شد و بر صفت مار بر آمد
زان فخر کیان شد
हक़्क़ा कि हम ऊ बूद कि अन्दरीद ब-ईज़ा,
मीकर्द शबानी,
दर चोब शुद ओ बर सिफ़त मार बर आमद,
ज़ आं फख़्र कयां शुद.
می گشت دمی چند بر این روی زمین او
از بهر تفرج
عیسیٰ شد و بر گنبد دوار بر آمد
تسبیح کنان شد
मी गश्त दमी चंद बर ईं रू-ए ज़मीं ऊ,
अज़ बह्र-ए तफ़र्रुज,
ईसा शुद ओ बर गुंबद दो आर बर आमद,
तस्बीह कुनां शुद.
بالجمله هم او بود که می آمد و می رفت
هر قرن که دیدی
تا عاقبت آن شکل عرب وار بر آمد
دارای جهان شد
ब-अल्जमा हम ऊ बूद कि मी आमद ओ मी रफ़्त,
हर क़र्न कि दीदी,
ता आक़बत आं शक्ल अरब वार बर आमद,
दारा-ए जहां शुद.
منسوخ چه باشد؟ نه تناسخ به حقیقت
آن دلبر زیبا
شمشیر شد و در کف کرار بر آمد
قتال زمان شد
मंसूख़ चे बाशद? न तनासुख़ ब हक़ीक़ी,
आं दिलबर-ए ज़ेबा,
शमशीर शुद ओ दर कफ़-ए कर्रार बर आमद,
क़िताल ज़ मां शुद.
نی نی که هم او بود که می گفت انا الحق
در صوت الهی
منصور نبود آن که بر آن دار بر آمد
نادان به گمان شد
नै – नै कि हम ऊ बूद कि मी गुफ़्त अन-अल-हक़,
दर सूत इलाही,
मंसूर न बूद आं कि बर आं दार बर आमद,
नादां ब गुमां शुद.
خود کوزہ و خود کوزہ گر و خود گلِ کوزہ
خود رندِ سبو کش
خود بر سرِ آں کوزہ خریدار برآمد
بشکست رواں شد
ख़ुद कूजा-ओ, ख़ुद कूजागर-ओ, ख़ुद गिल-ए कूजा,
ख़ुद रिन्द-ए सुबुकश;
ख़ुद बरसर-ए आं कूज़ा ख़रीदार बर आमद,
ब-शिकस्त-ए रवां शुद.
Khud kuza-o, khud kuzagar-o, khud gil-e kuza,
Khud rind-e-subukash;
Khud barsar-e aan kuza kharidar bar amad,
Ba-shikast rawan shud.
He is the vessel, he is its maker, and he is the clay used to make it,
He is the reveler drinking from it;
He too is the one who buys that vessel,
And then breaks it and leaves.
ومی سخن کفر نگفته ست و نگوید
منکر مشویدش
کافر بود آن کس که به انکار بر آمد
از دوزخیان شد
रूमी सुख़न-ए कुफ़्र नगुफ़्ते ओ नगूयद,
मुंकिर मशवीदश,
कुफ़्फ़ार बुवद आं कस कि ब इंकार बर आमद,
अज़ दूज़ ख़यां शुद.
Listen to this kalam sung by Ustad Munshi Razi ud-Din and Sons
She'r
[Thanks to Lt. Gen. Ghulam Ali Wehdat, Governor, Bamiyan Province, Afghanistan]
گر تو خواھی نامِ آن سیمی عذار
نیم سنگی بر لبِ دریا گزار۔
Gar tu khwahi nam-e an seemi-'izar,
Neem-sangi bar lab-e dariya guzar.
If thou want to know the name of that silver-cheeked,
Take half of the stone (marmar) and place it by a stream (yam).
i.e. Mar+Yam = Mariyam
Qatba
On the Tombstone of Maharaja Ranjit Singh's granddaughter
فرق شادی و بندگی برداشت
جون قضاء نوشتہ آید پیش
گر کسے خاک مردہ باز کند
نا شناسد تونگر از درویش
Farq shahi-o-bandgi barkhast,
Chun qaza-ye nawishta aayad pesh,
Gar kase khak murda baz kunad,
Na shanasad tawangar az darvesh.
The difference between royalty and servant is shed,
When the writ of Death, comes to fore,
If anyone were to dig up the soil of the dead,
One would not distinguish a mighty from a faqir.
Dua
Found inscribed at Hazratbal Shrine (pic. courtesy S Khursheed Qadri)
غریبم یا رسول اللہ غریببم
ندارم در جہاں جز تو حبیبم
مرض دارم ز عصیان لادواۓ
مگر الطاف تو باشد طبیبم
بر این نازم کہ ھستم امتِ تو
گنہگارم ولیکن خوش نسیبم
ग़रीबम या रसूल्लाह ग़रीबम,
न दारम दर जहां जुज़ तू हबीबम,
मरज़ दारम ज़ इसियां ला-दवाए,
मगर अल्ताफ़ तू बाशद तबीबम,
बर-ईन नाज़म कि हस्तम उम्मत-ए तू,
गुनहगारम वलेकिन ख़ुशनसीबम.
Poor am I, O Prophet, poor I am,
Have no other friend in the world, except thou,
Afflicted with incurable disease of my sins,
I am still happy, since you are my curer,
That I am one of thy followers, makes me proud,
Though a sinner, yet lucky I am.
Urdu Kalaam:
Hazrat Shah Niyaz Ahmad Qadiri Chishti Barelawi (1742-1834 CE):
इश्क़ में तेरे कोह-ए ग़म, सर पे लिया जो हो सो हो,
ऐश-ओ-निशात-ए ज़िंदगी, छोड़ दिया, जो हो सो हो.
Ishq mein tere koh-e gham, sar pe liya, jo ho so ho,
Aish-o-nishat-e zindagi, chhod diya, jo ho so ho.
In thy love, a mountain of sorrows I have chosen, whatever is to happen, may happen,
Pleasure and luxuries of life I have, whatever is to happen, may happen.
पूछो न मुझ ख़राब से, यारो सलाहकार तुम,
अपने तो अब नहीं रहे, होश बजा, जो हो सो हो.
Poocho na mujh kharab se, yaro salahkar tum,
Apne to ab nahin rahe, hosh baja, jo ho so ho.
Ask me not, dejected am I, O friends and counsels,
For I am not in my senses, whatever is to happen, may happen.
मुझ से मरीज़ को तबीब, हाथ तू अपना मत लगा,
उसको ख़ुदा पे छोड़ दे, बह्र-ए ख़ुदा, जो हो सो हो.
Mujh se mariz ko tabib, hath tu apna mat laga,
Usko Khuda pe chhod de, behr-e Khuda, jo ho so ho.
A patient like me, O doctor, do not even touch,
Leave him on God, for God’s sake, whatever is to happen, may happen.
अक़्ल के मदरसे से उठ, इश्क़ के मैकदे में आ,
जाम-ए फ़ना-ओ-ज़िंदगी, अब तो पिया, जो हो सो हो.
Aql ke madrase se uth, ishq ke maikade mein aa,
Jam-e fana-o-zindagi, ab to piya, jo ho so ho.
Leave the school of reason, and come to the tavern of love,
For I have now consumed the cup of death and life, whatever is to happen, may happen.
लाग की आग लगते ही, पंबा नमत ये जल गया,
रख़्त-ए वजूद-ए जान-ओ-तन, कुछ न बचा, जो हो सो हो.
Laag ki aag lagte hi, pamba namat ye jal gaya
Rakht-e wajud-e jan-o-tan, kuchh na bacha, jo ho so ho.
As soon as he fire of love was kindled, everything got burnt like a cotton bale,
The, body, the soul, the very existence, nothing remained, whatever is to happen, may happen.
दीदा-ओ-दिल बहम हैं एक, सूझ में और बूझ में,
आंखों के सामने अयां, दिल में बसा, जो हो सो हो.
Dida-o-dil baham hain aik, soojh mein aur boojh mein,
Aankhon ke samne ayan, dil mein basa, jo ho so ho.
Eyes and the heart are mutually one, both in sight and understanding,
While something is before eyes, something else may dwell in heart, whatever is to happen, may happen.
हिज्र की जो मुसीबतें, अर्ज़ की उसके सामने,
नाज़-ओ-अदा से मुस्कुरा, कहने लगा, “जो हो सो हो.”
Hijr ki jo musibatein, arz ki uske samne,
Naz-o-ada se muskura, kehne laga, jo ho so ho.
When I narrated the pangs of separation before her,
With eloquence and coquetry, smilingly she said, whatever is to happen, may happen.
हस्ती के इस सराब में, रात की रात बस रहे,
सुबह अदम हुई नुमूद, पांव उठा, जो हो सो हो.
Hasti ke is sarab mein, rat ki rat bas rahe,
Subh adam hui numud, paanv utha, jo ho so ho.
May the night continue in this mirage of life,
But now there is dawn, so start off, whatever is to happen, may happen.
दुनिया के नेक-ओ-बद से काम, हमको ‘नियाज़’ कुछ नहीं,
आप से जो गुज़र गया, फिर उस से क्या, जो हो सो हो.
Duniya ke nek-o-bad ke kam, hamko ‘Niyaz’ kuchh nahin,
Aap se jo guzar gaya, phir us se kya, jo ho so ho.
I have nothing to do, O ‘Niyaz’, with the good or bad of this world,
For whoever has (sur)passed you, I have nothing to do, whatever is to happen, may happen.
Listen to this qalam sung by Ustad Fareed Ayaz and Ustad Abu Muhammad Qawwal
Qata': [quartet] with its free translation
Agar mumkin hai banna tera hissa, aansu ban jaun,
Uthhun dil se, palun aankhon mein, palkon pe jhalak aaun,
Bichhadte waqt bhi ye fakhr ho mujhe khud-nawazi ka,
Tere galon se dhal ke phir tere hothon pe mar jaun.
अगर मुम्किन है बनना तेरा हिस्सा, आंसू बन जाऊं,
उठूं दिल से, पलूं आंखों में, पलकों पे झलक आऊं,
बिछड़ते वक्त भी ये फख्र हो मुझे खुद्-नवाज़ी का,
तेरे गालों से ढ़ल के फिर तेरे होठों पे मर जाऊं।
If I were to be, a part of you,
Let me be thy tear.
Will rise from thy heart,
Will live in thy eyes,
And will shine on eyelids clear.
When time shall come that I must part,
I'll have this thought to boast.
I rolled on thy cheeks, and
Rested on thy lips, and
Found a place to be lost.
Film Song:
Dhire dhire machal…
Singer: Lata Mangeshkar
Music By: Hemant Kumar
Lyricist: Kaifi Azmi
Movie/ Year of release: Anupama (1966)
Actor(s): Surekha Parkar, Tarun Bose
dhire dhire machal aye dil-e-beqarar, koi aata hai,
yun tadap ke na tadpa mujhe bar bar, koi aata hai.
Turn wayward, ah slowly, o my restless heart; Someone is coming,
Do not torment me again and again by tormenting yourself; Someone is coming.
uske daman ki khushbu hawaon me hai,
uske qadmon ki aahat fizaon me hai,
mujh ko karne de karne de solah singar, koi aata hai;
The fragrance of his apparel is in the air,
The sound of his footsteps in the ambiance,
Allow me to bedeck myself in sixteen adornments; Someone is coming;
dhire dhire machal aye dil-e-bekrar, koi aata hai,
dhire dhire machal aye dil-e-bekrar,
Turn wayward, ah slowly, o my restless heart; Someone is coming,
Do not torment me again and again by tormenting yourself; Someone is coming.
mujh ko chhune lagi uski parchhaiyan,
dil ke najdik bajti hai shahnaiyan,
mere sapnon ke aangan me gata hai pyar, koi aata hai;
His shadows have started touching me,
Clarinets have start playing near my heart,
Love is singing in the courtyard of my dreams; Someone is coming;
dhire dhire machal aye dil-e-bekrar, koi aata hai,
dhire dhire machal aye dil-e-bekrar.
Turn wayward, ah slowly, o my restless heart; Someone is coming,
Do not torment me again and again by tormenting yourself; Someone is coming.
ruth ke pahle ji bhar sataungi main,
jab manayenge wo man jaungi main,
dil pe rahta hai aise me kab ikhtiyar, koi aata hai;
First I’ll sulk and tease him to my heart’s content,
When he shall flatter, I will give in,
Who can have control on thy heart in such situations; Someone is coming;
dhire dhire machal aye dil-e-beqarar, koi aata hai,
yu tadap ke na tadpa muze bar bar, koi aata ha,
dhire dhire machal aye dil-e-beqarar
Turn wayward, ah slowly, o my restless heart; Someone is coming,
Do not torment me again and again by tormenting yourself; Someone is coming.
Turn wayward, ah slowly, o my restless heart; Someone is coming.